«ԴԱՍԱՎԱՆԴԻ՛Ր, ՀԱՅԱՍՏԱՆ»-Ի ՔԱՅԼԵՐԸ ԿՐԹԱԿԱՆ ՃԳՆԱԺԱՄԻ ՀԱՂԹԱՀԱՐՄԱՆ ՈՒՂՂՈՒԹՅԱՄԲ | TEACH FOR ARMENIA’S RESPONSE TO THE EDUCATION CRISIS

ԿՐԹԱԿԱՆ ՃԳՆԱԺԱՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

Հայաստանը կանգնած է կրթական ճգնաժամի առջև, ինչի մասին է վկայակոչվում նաև նոր մշակված «Հայաստանի Հանրապետության կրթության՝ մինչև 2030 թվականը զարգացման պետական ծրագրի» նախագծում (այսուհետև՝ Ծրագիր)։ Ըստ Հայաստանի Հանրապետության կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության (ԿԳՄՍՆ)՝ գործող ուսուցիչների գրեթե 50%-ը հաջորդ տասնամյակի ընթացքում թոշակի կանցնի, իսկ յուրաքանչյուր տասն ուսուցչից ինը գտնվում են 30-ից բարձր տարիքային խմբում (Ծրագիր, կետ՝ 43): Արդեն այսօր, տարեց տարի կրթական համակարգը բախվում է մոտ 600-700 ուսուցչի պակասի հետ հետ, և այս թիվը մեծանալու միտում ունի՝ պայմանավորված մասնագետների՝ զանգվածային կերպով կենսաթոշակի անցման հեռանկարով (Ծրագիր, կետ՝ 43): Օրինակ՝ Գեղարքունիքի մարզի Կալավան համայնքում մեր գործընկեր դպրոցներից մեկում անգլերենի ուսուցչի թափուր հաստիքը տասը տարի շարունակ չէր համալրվել։ Լոռու մարզի Ծաղկաշատ և Սյունիքի մարզի Շվանիձորի համայնքների դպրոցների աշակերտները երկու տարի հնարավորության չունեին ուսումնասիրելու համապատասխանաբար մաթեմատիկա և կենսաբանություն առարկաները, մինչև մեզ հաջողվեց համալրել այդ թափուր հաստիքները։

Թերևս ուշադրության է արժանի Հայաստանում բուհն ավարտող ուսանողների թվի կտրուկ անկումը։ 2008թ. մենք ունեինք մոտ 26,000 շրջանավարտ: Ըստ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալների՝ անցյալ տարվա դրությամբ այդ ցուցանիշը նվազել է 40%-ով։ Այդ շրջանավարտների շրջանում տասից ընդամենը մեկն ունի ԲՏՃՄ (բնագիտություն, տեղեկատվական հաղորդակցական տեխնոլոգիաներ, ճարտարագիտություն, մաթեմատիկա) առարկաների դասավանդման որակավորում: Անցյալ տարի ողջ հանրապետությունում փաստացի եղել է բարձրագույն կրթական համակարգում քիմիա մասնագիտությամբ սովորող ընդամենը 27 ուսանող (ՀՀ վիճակագրական կոմիտե, 2021թ.): Ավելին, ԲՏՃՄ որակավորում ունեցողներից շատ քչերն են որոշում դասավանդել հանրակրթական դպրոցներում: Ըստ այդմ՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ համակարգում սպասվում է ուսուցիչների քանակի զանգվածային նվազում, որակավորում ունեցողների թիվը հազիվ թե բավականացնի համակարգի կայունությունը պահպանելու համար՝ հատկապես ԲՏՃՄ առարկաների գծով:

Բուհերի շրջանավարտների ցածր ցուցանիշների վրա ուղղակի ազդեցություն ունի այն հանգամանքը, որ Հայաստանում աշակերտների միայն մի մասն է իր ուսումը շարունակում ավագ դպրոցում (Ծրագիր, կետ՝ 6): Այս միտումը, հավանաբար, պայմանավորված է հիմնական առարկաների իմացության ցածր մակարդակով: Ըստ ԿԳՄՍ նախարարության՝ տարրական դպրոցի ավարտին սովորողների շուրջ 35 %-ը չի կարողանում կարդալ և հասկանալ պարզ տեքստը։ (Ծրագիր, կետ՝ 21): 2019թ․ Հայաստանը մասնակցել է «Մաթեմատիկակական և գիտական բնագավառներում միջազգային հետազոտական միտումների» (TIMSS) միջազգային մակարդակի գնահատմանը։ Թեև Հայաստանը վերջին տվյալներով գրանցել է 2003 թվականից ի վեր ամենաբարձր արդյունքը, երկիրը դեռևս մնում է գնահատման սանդղակի միջինից ցածր մակարդակում (Mullis և այլք, 2020թ․, էջ. 9): Տարածաշրջանային մակարդակում Հայաստանը մաթեմատիկայի բնագավառում չորս աստիճանով առաջ է գտնվում Վրաստանից՝ միաժամանակ զգալիորեն զիջելով Թուրքիային և Ադրբեջանին (Mullis և այլք, 2020թ․, էջ. 10):

Արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանի ապագան կախված է առաջնորդների և նորարարության ջատագովների նոր սերունդ դաստիարակելու մեր կարողությունից։ Ինչպես նշված է Ծրագրում. «Հարափոփոխ աշխարհում գիտելիքն ու ստեղծարարությունը դարձել են մարդկային կապիտալի զարգացման, տնտեսական և մշակութային կայուն առաջընթացի գրավական» (Ծրագիր, ներածություն): «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը ավելի քան համաձայն է այս պնդման հետ:

«ԴԱՍԱՎԱՆԴԻ՛Ր, ՀԱՅԱՍՏԱՆ»-Ի ՊԱՏԱՍԽԱՆ ՔԱՅԼԵՐԸ

2019թ․ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը Երևանում հյուրընկալեց «Teach For All» միջազգային ցանցի ամենամյա համաժողովը։ Դա COVID-19 համավարակից առաջ կազմակերպության միջազգային ցանցի վերջին հավաքն էր` ավանդական ձևաչափով: Համաժողովի շրջանակներում ավելի քան 500 կրթության ոլորտի մասնագետներ և առաջնորդներ աշխարհի տարբեր ծայրերից հավաքվեցին Հայաստանում՝ տալու հետևյալ հարցի պատասխանը. ինչպե՞ս նախապատրաստել աշակերտներին հարափոփոխ աշխարհի համատեքստում:

Այդ ժամանակից ի վեր՝ մեր կյանքում ճգնաժամերը հաջորդեցին մեկը մյուսին։ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի գնահատմամբ՝ համավարակի ընթացքում մեր երկրում ամեն չորրորդ աշակերտը զրկված էր կրթության լիարժեք հնարավորությունից դպրոցների փակման և համացանցային հասանելիության բացակայության պատճառով։ 2020թ. պատերազմով պայմանավորված Արցախից տեղահանվել էր մոտ 24,000 աշակերտ (MoESCS, 2020)։ Այս ամենից զատ՝ աշխարհում գնալով ավելի նկատելի են դառնում կլիմայական փոփոխությունները։ Միայն անցյալ տարվա ընթացքում Հունաստանը մեծ վնասներ կրեց հսկայական անտառային հրդեհներից (Mier & Becatoros, 2021) և աննախադեպ ձմեռային փոթորիկներից (Samenow & Patel, 2022): Մյուս կողմից, աշխարհում գրանցվում են գնաճի ռեկորդային ցուցանիշներ, որոնք պայմանավորված են համաշխարհային մատակարարման շղթաներում համավարակի հետևանքով ստեղծված սահմանափակումներով (Dodd, 2022): Վերոնշյալն ավելի է սրում կրթության բնագավառում փոփոխությունների անհրաժեշտությունը:

2019թ. վերոնշյալ միջազգային համաժողովից հետո «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը ձեռնարկեց մի գործընթաց, որում ներգրավեց 285 շահագրգիռ կողմերի, այդ թվում՝ աշակերտների և ծնողների, և ստեղծեց կազմակերպության գաղափարախոսությունը՝ «Քոչարի»-ն. բացի ազգային պար լինելուց, «Քոչարի»-ն «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի համար մեկ այլ մեծ խորհուրդ ունի. այն միասնականությանը միտված հայեցակարգերի ամբողջություն է, որի օգնությամբ մենք ներդաշնակում ենք Հայաստանում և Արցախում կրթական հնարավորությունների անհավասարության հաղթահարման մեր շարժումը: «Քոչարի»-ի հիմքում աշակերտական առաջնորդության գաղափարն է, որն ամրագրված է «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի «2050թ. խոստման» մեջ։ Վերջինս համակարգային վերափոխումների հասնելու մեր հանձնառությունն է այնպիսի նոր առաջնորդների սերունդ ձևավորելու միջոցով, որոնք կտիրապետեն փոփոխությունների կառավարման հմտություններին։ Մենք հավատում ենք, որ մեր աշակերտները կդառնան 25 տարեկան նրանց համայնքն ու երկիրը վերափոխված կլինի հենց իրենց իսկ ջանքերով։ Նրանք կլինեն փոփոխություն և նորարարություն ստեղծողները։

Երբ համավարակով պայմանավորված աշխարհն ստիպված եղավ անցնել առցանց ռեժիմի, մենք որոշեցինք ստեղծված ճգնաժամն օգտագործել որպես կրթությունը վերաիմաստավորելու հնարավորություն: Հանրակրթական համակարգում աշակերտական առաջնորդության ներառման համար անհրաժեշտ կլինի հիմնովին փոփոխել կրթության ոլորտում առկա ստատուս քվոն, ինչն էլ իր հերթին առաջացնում է մանկավարժության մեջ արմատական փոփոխություններ բերելու անհրաժեշտությունը: Այդ պատճառով մենք վերանայեցինք ուսուցիչների վերապատրաստման մեր ծրագիրը՝ այն կենտրոնացնելով «Փոփոխությունների վրա հիմնված ուսումնառության» գաղափարի շուրջ: Փոփոխությունների վրա հիմնված ուսումնառությունը «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի հեղինակային մոտեցումն է դասավանդման գործընթացին, որի նպատակն է մեր աշակերտների մոտ խթանել նախաձեռնողականությունը՝ զարգացնելով նրանց նորարարական մտածողությունն և հավաքական առաջնորդության ունակությունը: 2020թ. ամռանը «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը մեկնարկերց Աշակերտական առաջնորդության առցանց ճամբարը՝ ներգրավելով ավելի քան 300 աշակերտների։ Ճամբարի շրջանակում մեր Ուսուցիչ-առաջնորդները հանրակրթության պետական ուսումնական ծրագրում առկա դպրոցական առարկայական բովանդակությունը ներառեցին աշակերտական նորարարական նախագծերում:

Մինչ օրս մեր հիմնական ծրագրում ներգրավել ենք ավելի քան 30,000 աշակերտի և աշակերտական խմբերի կողմից ստացել մոտ 500 նախագծային առաջարկներ, որոնք միտված են խթանել պատանիների և երիտասարդների շրջանում քաղաքացիական պատասխանատվության ձևավորումը և նախաձեռնողականությունը: Մինչ օրս «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի աջակցությամբ Հայաստանի մարզերում և Արցախում իրականացվել են ավելի քան 50 աշակերտական նախագծեր: Հենց անցյալ ամիս մեր Ուսուցիչ-առաջնորդներին հաջողվեց հանգանակել մոտ 40,000 ԱՄՆ դոլար իրենց աշակերտների նորարարական մոտ 100 նախագծերը կյանքի կոչելու համար։ Մինչև ներկա ուսումնական տարվա վերջ աշակերտական նորարարական նախագծերի քանակը եռապատկվելու է։

Մենք մեր գալիք սերունդներին ենք ժառանգում մարտահրավերներով և դժվարություններով լի աշխարհ, որին դիմակայելու և հաջողելու համար մեր պարտքն ենք համարում առավելագույնս նախապատրաստել նրանց։ Փոփոխությունների վրա հիմնված ուսումնառությունը, ինչպես նաև նշված նորարարական նախագծերը օգնում են մեր աշակերտներին գործնականորեն կիրառել իրենց տեսական գիտելիքները, որպեսզի կարողանան լուծում տալ իրենց համայնքում առկա խնդիրներին: Տարիներ անց արդեն չափահաս դարձած մեր աշակերտների համար ամենակարևորը հենց այս կարողությունն է լինելու. միասնական ջանքերով նվազեցնել պետական մասշտաբով ամենահրատապ մարտահրավերների ակտուալությունը։

«ԴԱՍԱՎԱՆԴԻ՛Ր, ՀԱՅԱՍՏԱՆ»-Ի ԵՐԿԱՐԱԺԱՄԿԵՏ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ

«Քոչարի»-ին ուրվագծելուց կարճ ժամանակ անց «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ն իր թիմերի ներգրավմամբ մշակեց երկարաժամկետ ռազմավարական ծրագիր, որն այժմ հայտնի է որպես մեր «Առագաստ»: «Առագաստում» ուրվագծված են ներազդեցության երեք ուղղություններ. 1) ներգրավել փոփոխության ջատագովների լայն զանգված 2) կամուրջ հանդիսանալ երկրի տարբեր ծայրերում գտնվող «լուսավոր կետերի» համար, և 3) հասնել կառուցվածքային բարեփոխումների:

Ռազմավարական երկարաժամկետ պլանավորման մեր մոտեցումը ոգեշնչված է Մալքոլմ Գլադուելի 2000թ․ «Բեկումնային պահը․ ինչպես են փոքր փոփոխությունները բերում մեծ շրջադարձեր» գրքից։ Իր գործում Գլադուելը քննում է, թե ինչպես են գաղափարները դառնում «վարակիչ» և ինչպես կարող են հանգեցնել զանգվածային տեղաշարժերի հասարակական կյանքում: Հենց այս գաղափարն է, որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը փորձում է կյանքի կոչել իր Առաջնորդության զարգացման ծրագրի միջոցով: Այսկերպ՝ մենք նպատակ ունենք հավաքագրել նպատակասլաց և նվիրյալ անհատների, որոնք պատրաստ կլինեն որպես Ուսուցիչ-առաջնորդներ դասավանդել և առաջնորդել՝ տեղակայվելով Հայաստանի և Արցախի այն համայնքներում, որտեղ նրանց կարիքն ամենաշատն է զգացվում (վերը նշված ներազդեցության 1-ին ուղղությունը):

Մեր երկամյա ծրագրի շրջանակում վերապատրաստված անհատներն այնուհետև աշխատում են իրենց աշակերտների հետ՝ ստեղծելու հարյուրավոր և հազարավոր «լուսավոր կետեր», որոնք վկայում են ամբողջ կրթական համակարգում մեր ունեցած ներազդեցության մասին (մեր ներազդեցության 2-րդ ուղղությունը): Երկարաժամկետ հեռանկարում ծրագիրն ավարտած մեր Ուսուցիչ-առաջնորդներն ու աշակերտները դառնում են մեր առաքելության «դեսպաններ»՝ մեր համայնքների և կառավարության հետ համատեղ աշխատանքի միջոցով իրականացնելով կառուցակարգային փոփոխություններ, որոնք անհրաժեշտ են երկրի ներուժն առավելագույնս բացահայտելու համար (մեր ներազդեցության 3-րդ ուղղությունը): Ահա սա է այն «շարժումը», որի մասին հաճախ խոսում է հիմնադրամը։

Ըստ սոցիոլոգ Դեյմոն Սենտոլայի (2018թ․)՝ սոցիալական նորմերը կարող են փոփոխություն կրել հասարակության մեջ այն ժամանակ, երբ որոշակի վարքագիծ է դրսևորում տվյալ բնակչության 25%-ը: Ըստ այդմ, մեր նպատակն է գործուներություն ծավալել գյուղական համայնքների հանրակրթական դպրոցների մեկ քառորդում: Ներկայություն ապահովելով երկրի յուրաքանչյուր չորս գյուղական համայնքներից մեկում՝ մենք հավատում ենք, որ կարող ենք ստեղծել բավականաչափ «լուսավոր կետեր»՝ համակարգային փոփոխություններ իրականացնելոււ համար:

«Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ն այժմ գործում է Հայաստանի և Արցախի բոլոր հանրակրթական դպրոցների ավելի քան 10%-ում և հասանելի է գյուղական համայնքների բոլոր աշակերտների մոտ 20%-ին (Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, 2018): Միայն այս տարի մենք օգնեցինք ԿԳՄՍ նախարությանը կրթական համակարգում համալրել յուրաքանչյուր տասը թափուր աշխատատեղից մեկը՝ շեշտադրելով սահմանամերձ գյուղական համայնքներում առկայությունը: Մինչև 2025 թվականը «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը նպատակ ունի իր Ուսուցիչ-առաջնորդների թիվը հասցնել 360-ի: Այսկերպ մենք հասանելի կդառնանք գյուղական համայնքներում ապրող աշակերտների մեկ քառորդի համար՝ լրացնելով համակարգում ներկայումս առկա թափուր աշխատատեղերի մոտավորապես կեսը:

Մինչ օրս մեր երկամյա Առաջնորդության զարգացման ծրագիրն ավարտել է մոտ 200 Ուսուցիչ-առաջնորդ, որոնցից ավելի քան 80%ը շարունակում է իր գործուներությունը ծավալել կրթական համակարգում՝ արդեն որպես Կրթության հավասարության շրջանավարտ-դեսպաններ: Ընդ որում՝ նրանց շուրջ 50%-ը դեռևս դասավանդում է, իսկ 20%-ը աշխատում է դպրոցական ղեկավար օղակներում կամ կրթության կառավարման ոլորտում: Հետաքրքիր է այն փաստը, որ Շրջանավարտ-դեսպաններ մեծամասնությունը կամ ունի մասնագիտական որակավորման բարձր աստիճան, կամ ներկա պահին ուսանում է աստիճանի ձեռք բերման համար: Անցկացվող հարցումներում նրանց 95%-ը նշել է, որ դեռևս կապ են պահպանում իրենց նախկին աշակերտների հետ, իսկ 98%-ը հավատում է աշակերտական առաջնորդության միջոցով համակարգային վերափոխումների հասնելու մեր տեսլականին:

«Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի ողջ ռազմավարությունն ուղղած է մարդկային կապիտալի զարգացմանը: Մենք չենք կառուցում շքեղ շենքեր, մենք կենտրոնացնում ենք մեր ուժերը առաջնորդության զարգացման վրա՝ այն համարելով միակ ամենաառանցքային բաղադրիչը, որը հիմնասյուն է հանդիսանում մնացածի համար: Այլ կերպ ասած՝ մենք ներդրում ենք կատարում մարդկանց մեջ։ Ինչպես ձևակերպված է Ծրագրում. «Հայաստանում մարդկային կապիտալը դիտվում է որպես երկրի զարգացման հիմնական ռեսուրս, իսկ կրթությունը՝ մարդկային կապիտալի զարգացման որոշիչ գործոն։ Լինելով մարդկային կապիտալի առումով փոքր պետություն՝ Հայաստանի Հանրապետությունը բարձր է գնահատում յուրաքանչյուր քաղաքացուն, հասարակության յուրաքանչյուր անդամին՝ որպես մարդկային ընդհանուր կապիտալի մի մաս» (Ծրագիր, կետ՝ 72-73):

«ԴԱՍԱՎԱՆԴԻ՛Ր, ՀԱՅԱՍՏԱՆ»-Ի ԱՌԱՋԱՐԿՆԵՐԸ ՀՀ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ, ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ, ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԵՎ ՍՊՈՐՏԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆԸ

Փետրվարի 22-ին «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը հնարավորություն ունեցավ վարելու հանրային քննարկում ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության հետ, որն անցկացվեց Երևանի «ԹՈՒՄՈ» ստեղծարար տեխնոլոգիաների կենտրոնում: Քննարկման ընթացքում պարզ դարձավ, որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի երկարաժամկետ ռազմավարությունը մեծապես համընկնում է կառավարության կողմից պլանավորվող աշխատանքի հետ, հատկապես այն մասով, որը վերաբերում է հանրակրթական դպրոցներում «ներառական և աշակերտակենտրոն կրթական միջավայրի» և ամբողջ համակարգում արդյունավետության և նորարարության խթանմանը (Ծրագիր, կետ՝ 76):

«Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի ղեկավար կազմն ուսումնասիրել է ռազմավարական առաջնահերթությունների նախագիծը, ինչպես նաև «Հանրակրթության մասին» օրենքում (ԿԳՄՍՆ, 2022թ.) վերջերս կատարված փոփոխությունները։ Արդյունքում մշակված վեց առանցքային առաջարկները կներկայացվեն ՀՀ կառավարություն՝ ի նպաստ վերջինիս կողմից 2030թ. ընդառաջ տարվող աշխատանքներին.

1) ուսուցիչներին տալ առավել ճկուն գործելու հնարավորություն, որպեսզի նրանք կարողանան որդեգրել դասավանդման նորարարական մոտեցումներ։

2) ընդլայնել դպրոցների ղեկավարության, ուսուցիչների, ծնողների և համայնքի անդամների հնարավորությունները դպրոցում և նախակրթական ուսումնական ծրագրերում՝ առավել մեծ որակական փոփոխություններ բերելու նպատակով։

3) հանրակրթական դպրոցի բոլոր աշակերտների համար հասանելի դարձնել առցանց և համակցված ուսումնառությունը։

4) ամրապնդել տվյալների համակարգերը՝ առաջադիմությունն առավել չափելի դարձնելու համար, ինչպես նաև հատկացնել անհրաժեշտ ռեսուրսներ՝ աշակերտական առաջադիմության արդյունքների բարելավման նպատակով։

5) բուհերի շրջանավարտների և մասնագետների համար ստեղծել ավելի շատ ուղիներ և խթաններ՝ ուսուցչությամբ զբաղվելու նպատակով։

6) ստեղծել «նորարարությունների գոտիներ», որոնք կնպաստեն կրթության ոլորտի համագործակցությանը մասնավոր և պետական հատվածների հետ:

ԱՌԱՋԱՐԿ #1․ ուսուցիչներին տալ առավել ճկուն գործելու հնարավորություն, որպեսզի նրանք կարողանան որդեգրել դասավանդման նորարարական մոտեցումներ.

«Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ն իր ուսուցիչների համար տարեցտարի անցկացնում է նորարարական ուսուցմանն ուղղված վերապատրաստումներ, ինչպիսին է «Փոփոխությունների վրա հիմնված ուսումնառությունը»: Այդուհանդերձ, մենք դեռ հնարավորություն չունենք կիրառելու այդ հմտությունները դպրոցական դասաժամերին (բացառությամբ որոշ առարկաների, որոշ դասարաններում և միայն Տավուշի մարզում): Մեր ուսուցիչներին թույլատրված է «Փոփոխությունների վրա հիմնված ուսումնառությունն» իրականացնել միայն որպես արտադպրոցական գործունեություն:

Անցյալ ամռանը Տավուշի մարզի ուսուցիչներն անցան վերապատրաստման ծրագիր՝ որդեգրելու համար կրթության նոր չափորոշիչներ։ Դրանց կազմում է նաև «նախագծային ուսումնառության» մեթոդաբանությունը: Այնուամենայնիվ, օրենքը ուսուցչին թույլ չի տալիս Ծրագրից շեղում, ինչը խոչընդոտում է դասավանդման մեջ նորարարության ներմուծմանը։

«Փոփոխությունների վրա հիմնված ուսումնառությունը» դասավանդման նորարարական մոտեցում է, որում միահյուսված են պետական ուսումնական ծրագիրը և դպրոցական առարկաների յուրացման հետազատական մոտեցումները: Ուսումնական նյութի բովանդակությունը դիդակտիկ և գծային եղանակով դասավանդելու փոխարեն՝ «Փոփոխությունների վրա հիմնված ուսումնառություն» ուսումնական ծրագիրը մատուցում է ճիշտ հակառակ ուղղությամբ՝ խրախուսելով աշակերտներին նախևառաջ ինքնուրույն ուսումնասիրել թեմաները: Այս մոտեցումը աշակերտներին հնարավորություն է տալիս ինքնուրույն կառուցել իրենց գիտելիքը՝ այդ կերպ ձևավորելով թեմայի ավելի խոր և բազմակողմանի ընկալում (PBLWorks, 2022թ․): Այլ կերպ ասած՝ «Փոփոխությունների վրա հիմնված ուսումնառությունը» ոչ միայն չի շեղվում ուսումնական ծրագրից, այլև ավելի է ամրապնդում դրա յուրացումը:

Բարեբախտաբար, վերջերս ԿԳՄՍ նախարարությունը հանդես է եկել նոր նախաձեռնություններով, որոնք ուսուցիչներին կարող են տալ պետական ուսումնական ծրագրի դասավանդմանը ստեղծագործաբար մոտենալու ավելի ճկուն հնարավորություններ: Ֆինլանդիայում, որը մշտապես զբաղեցնում է առաջին տեղը միջազգային գնահատման համակարգերում (ինչպիսիք են TIMSS-ը և PISA-ն), ուսուցիչներն ունեն պետական ուսումնական ծրագրի մատուցման վերաբերյալ որոշումներ կայացնելու ինքնավարություն (Saavedraև այլք, 2018թ․): «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը լիահույս է, որ մոտ ապագայում մեր ուսուցիչները նույնպես օժտված կլինեն նման ինքնուրույնությամբ:

ԱՌԱՋԱՐԿ #2․ ընդլայնել դպրոցների ղեկավարության, ուսուցիչների, ծնողների և համայնքի անդամների հնարավորությունները դպրոցում և նախակրթական ուսումնական ծրագրերում՝ առավել մեծ որակական փոփոխություններ բերելու նպատակով

Պետական ուսումնական ծրագիրը մատուցելու մոտեցումներում ուսուցիչներին ստեղծագործական ազատություն տալուց բացի, Ֆինլանդիան նաև իր դպրոցներին է օժտում զգալի ինքնավարությամբ (Համաշխարհային բանկ, 2012): Համաշխարհային բանկը մեկնաբանում է «համակարգը կառուցված է վստահության վրա» բնորոշմամբ։ Ոգևորիչ է տեսնել, որ ԿԳՄՍ նախարարությունը ևս նմանատիպ ձևակերպումներ է օգտագործում Ծրագրում՝ այդ սկզբունքը շարադրելով որպես «կրթական գործընթացի կազմակերպման մեջ բոլոր շահակիցների և շահառուների պատասխանատվության առկայություն, նրանց հանդեպ վստահության հաստատում» (Ծրագիր, կետ՝ 77)։

Այնուամենայնիվ, հասկանալի է նաև, որ նման վստահությունը անհրաժեշտ է վաստակել: Հենց սա է պատճառը, որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը մեկնարկեց «Սերունդ» դպրոցների նախագիծը։ Այն դպրոցների վերափոխմանն ուղղված նախաձեռնություն է, որը միաժամանակ ծառայում է որպես մասնագիտական ռեսուրսի զարգացման խողովակ։ «Սերունդ»-ի միջոցով մենք նպատակ ունենք զարգացնելու մեր դպրոցների կարողությունները՝ առաջնորդության, նորարարության, ծնողների և համայնքների հետ նշանակալից ներգրավվածության միջոցով։ Անցյալ ուսումնական տարվա ընթացքում մեր փորձնական ծրագրում ներառված առաջին դպրոցը ցուցաբերեց հսկայական առաջընթաց: Մեկ ուսումնական տարվա ընթացքում կրկնապատկվել է աշակերտների թիվը և մաթեմատիկայի բնագավառում գրանցված ցուցանիշը: Մինչև տարեվերջ ուսուցիչների և ծնողների 100%-ն արդեն շեշտում էին, որ խորհուրդ կտան այդ ծրագիրը այլ դպրոցներին ևս: Նախագիծն ունեցավ այնպիսի մեծ հաջողություն, որ «Սերունդ»-ը «Teach For All» կազմակերպության կողմից ընտրվեց իր ամենամյա հեղինակավոր «Ցանցային նվաճում» հանդեսում ներկայացվելու համար:

Հաշվի առնելով «Սերունդ»-ի հետ տարրական դպրոցում ունեցած հաջող փորձը՝ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ն այժմ ուսումնասիրում է նախադպրոցական կրթության վրա ուշադրությունը սևեռելու հնարավորությունը։ Համաձայն Հարվարդի բարձրագույն կրթության դպրոցում Դանա Չարլզ ՄքՔոյի կատարած հետազոտության՝ նախադպրոցական կրթության դրական փորձը հանգեցնում է երկարաժամկետ օգուտների, այդ թվում՝ ավագ դպրոցը հաջողությամբ ավարտելու ցուցանիշների աճի (Ուոլշ, 2017թ․): «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը պատրաստակամ է համագործակցել ԿԳՄՍ նախարարության հետ՝ ուսումնասիրելու համար, թե ինչպես կարող ենք օգտագործել «Սերունդ» ծրագիրը՝ տեղական մակարդակի առաջնորդներին, դպրոցի տնօրեններին, ծնողներին և համայնքի այլ անդամներին ներգրավելու նպատակով, որպեսզի բարելավվի նախադպրոցական կրթության պատկերը ողջ երկրում, ինչը որպես առաջնահերթություն նախանշված է հենց Ծրագրում (Ծրագիր, կետ՝ 81, 4-րդ ենթակետ):

Դպրոցում իրականացվող վերափոխումները ենթադրում են մեծ մարտահրավերներ, որոնց հաղթահարման համար պահանջում է ուժերի համատեղում: Այնուամենայնիվ, մեր «Սերունդ» դպրոցների փորձը ցույց է տալիս, որ երբ դպրոցի ղեկավարներին, ուսուցիչներին, աշակերտներին, ծնողներին և համայնքի անդամներին տրամադրվում է համապատասխան աջակցություն ամենօրյա աշխատանքային ռեժիմով, նրանք կարող են իրագործել աներևակայելին: «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը նպատակ ունի ԿԳՄՍ նախարարության հետ համագործակցել «Սերունդ» ծրագրի լայն կիրարկման ուղղությամբ, ինչը հնարավորություն կտա զարգացնել տեղական մակարդակում որոշումներ կայացնելու դպրոցների կարողությունները։ Դա նաև կնպաստի Ծրագրի՝ կառավարման պրակտիկան ողջ համակարգում բարելավելու նպատակի իրագործմանը, որն էլ իր հերթին ուղղված է արդյունավետության բարձրացմանը: Ավելին, մեր «Սերունդ» ծրագրի ուսուցիչները պատրաստ են ծառայել որպես մենթորներ տարածաշրջանի դպրոցների ցանցի համար:

ԱՌԱՋԱՐԿ #3․ Հանրակրթական դպրոցի բոլոր աշակերտների համար հասանելի դարձնել առցանց եւ համակցված ուսումնառությունը

Ամբողջ աշխարհում համավարակային մեկուսացումները և դպրոցների փակումը հանգեցրին մի պարզ պատկերացման, որն է համացանցային հասանելիությունն այլևս չպետք է համարվի շքեղություն, այն այլևս պետք է դիտարկվի որպես անհրաժեշտ գործիք: Անչափ կարևոր է, որ մեր աշակերտներին տեխնոլոգիաներն ու համացանցի կապը լինեն նույնքան հասանելի, որքան օրինակ էլեկտրականությունը:

Երբ համավարակի պատճառով փակվեցին դպրոցները, «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ն անցկացրեց կարիքների գնահատում՝ պարզելու համար, թե մեր աշակերտների որ մասն է զրկած տեխնոլոգիաների և կապի հասանելիությունից: Ինչպես արդեն նշվեց, մեր դիտարկմամբ՝ աշակերտների մոտավորապես մեկ քառորդը, ըստ էության, զրկվել է սովորելու հնարավորությունից: Այդ իսկ պատճառով «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ն ձեռնարկեց «Վերջ թվային մեկուսացմանը» լայնածավալ արշավը, որի միջոցով կազմակերպությունը հավաքագրեց մոտ 500,000 ԱՄՆ դոլար՝ պլանշետներ գնելու նպատակով: Այս ջանքերի շնորհիվ էր, որ մեզ հաջողվեց գործարկել «Աշակերտների վիրտուալ առաջնորդություն» նախագիծը, որի միջոցով առցանց ռեժիմում փորձարկեցինք «Փոփոխությունների վրա հիմնված ուսումնառությունը»:

Omicron շտամի ներթափանցման ֆոնին Հայաստանը շարունակում էր մնալ COVID-19-ի հինգերորդ և երկրորդ ամենաբարձր ալիքի ազդեցության ներքո (Manougian, 2022): Որքան էլ որ ցանկալի է մտածել, թե ապրում ենք հետհամաճարակային աշխարհում, իրականությունը հուշում է բոլորովին այլ պատկեր: Ավելին, սա առաջին գլոբալ համաճարակը չէր, և, հավանաբար, չի լինի նաև վերջինը (Gilchrist, 2022): Եկել է ժամանակը, որ Հայաստանը արդիականացնի իր կրթական համակարգը և իր համայնքները զինի համացանցային հասանելիությամբ, որպեսզի մեկ այլ համաճարակի կամ ճգնաժամի դեպքում «ոչ մի երեխա դուրս չմնա պարտադիր կրթության համակարգից» (Ծրագիր, կետ՝ 86 (է)):

Հավելենք, որ վերջերս «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը ձեռք է բերել լրացուցիչ ֆինանսավորում՝ մեր աշակերտներին անհրաժեշտ գործիքներով զինելու նպատակով: Հաշվի առնելով, որ Ծրագիրն ընդգծում է «արդիականացման» անհրաժեշտությունը՝ կենտրոնանալով դպրոցները «արդիական համակարգչային միջոցներով համալրելու և բարձրորակ ինտերնետի հասանելիության ապահովման» ուղղությամբ (Ծրագիր, կետ՝ 12), մենք հրավիրում ենք ԿԳՄՍ նախարարության և Հայաստանի հեռահաղորդակցության ոլորտի ընկերություններին համատեղ քննարկելու, թե ինչպես կատարել անհրաժեշտ ներդրումներ, որպեսզի բոլոր աշակերտներն ունենան իրենց կրթությունը շարունակելու համար անհրաժեշտ գործիքները:

ԱՌԱՋԱՐԿ #4․ Ամրապնդել տվյալների համակարգերը՝ առաջադիմությունն առավել չափելի դարձնելու համար, ինչպես նաև հատկացնել անհրաժեշտ ռեսուրսներ՝ աշակերտական առաջադիմության արդյունքների բարելավման նպատակով

Համակարգային փոփոխությունների հասնելու համար առանցքային կարևորություն ունի տվյալահեն մոտեցումը: Ինչպես մեկնաբանում է ԿԳՄՍ նախարարությունն իր իր Ծրագրում, «կրթության կառավարման ինստիտուցիոնալ կարողությունների զարգացման նպատակով տվյալների վրա հիմնված կառավարման համակարգի ամրապնդումը» գերակա առաջնահերթություն է (Ծրագիր, կետ՝ 81, 2-րդ ենթակետ): Տարիների ընթացքում «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը ձևավորել է տվյալների կառավարման սեփական մոտեցումը, և մենք հույս ունենք համագործակցել ԿԳՄՍ նախարարության հետ՝ մեր սեփական փորձի կիրարկմամբ աջակցելու մշտադիտարկման, գնահատման և ուսուցման (MEL) համակարգերի համապետական բարելավմանը:

«Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի ուսուցիչների վերապատրաստման ամառային ինտենսիվ ութշաբաթյա ծրագրի միջոցով, որը նաև հայտնի է որպես «Ուսուցիչների առաջնորդության ակադեմիա», ուսումնական ծրագրի զգալի մասը կենտրոնանում է տվյալների և ցուցանիշների կուռ համակարգի մշակման վրա, որով չափվում է ըստ դպրոցական առարկաների ուսումնասիրվող աճը՝ հաշվի առնելով գիտելիքների պահպանման, կիրառման, ինչպես նաև քննադատական մտածողության խրախուսման ցուցանիշները: Նույն մեթոդները մենք այնուհետև կիրառում ենք ողջ ուսումնական տարվա ընթացքում: Առաջին կիսամյակի սկզբում մեր ուսուցիչներն անցկացնում են «ախտորոշիչ գնահատումներ»՝ ելակետային տվյալները պարզելու համար: Այնուհետև՝ ուսումնական տարվա ավարտին, մեր ուսուցիչներն աշակերտների հետ անցկացնում են ամփոփիչ գնահատում առարկայի յուրացման աճը որոշելու համար: Անցյալ տարվա արդյունքները ցույց տվեցին, որ մեր աշակերտները միայն քննադատական մտածողության ցուցանիշով ցուցաբերել են 51% աճ:

Առարկայական հատուկ գնահատումներից բացի, մենք նաև մշակել ենք համապարփակ միջոցառումներ՝ աշակերտական առաջնորդության և իրենց ձայնը լսելի դարձնելու առաջընթացի թվային գնահատման ուղղությամբ: Մեր «Աշակերտական առաջնորդության սեփական կարողությունների արձանագրման» («Student Leadership Self-Inventory») եղանակով մենք ականատես եղանք ինքնագիտակցության աստիճանի մոտ 20% աճի տեմպ, իսկ «Աշակերտների ձայնի լսելիության սանդղակը» ցույց տվեց 23% աճի տեմպ՝ աշակերտների կողմից սեփական կարծիքը պնդելու կարողության առումով: Առավել ուշագրավ է այն, որ 2021 թվականին «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը ուսուցիչների արդյունավետության ցուցանիշներով «Teach For All» ցանցում զբաղեցրել է 2-րդ տեղը՝ համաձայն Աշակերտների շրջանում հարցման «Պանորամա» գործիքի տվյալների:

Ծրագրում ԿԳՄՍ նախարարությունն առանձնահատուկ կերպով շեշտադրում է «քննադատական, վերլուծական, նորարարական, ինքնուրույն և ստեղծագործական մտածողության» զարգացման վրա (Ծրագիր, կետ՝ 24): Հաշվի առնելով այն գիտելիքը, որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը մոտ տասը տարիների ընթացքում կուտակել է տվյալների ձեռք բերման իր տարբեր փորձնական ծրագրերի միջոցով, կազմակերպությունը առաջիկա ամսվա ընթացքում կներկայացնի նոր «Առաջնորդության կարողության իրացման շրջանակ»: Այն մշակված է 25 առանձնահատուկ կարողությունների հիման վրա, որոնք կազմակերպությունը համարում է անհրաժեշտ վերափոխումների միտված առաջնորդներ ձևավորելու համար: Առաջնորդության կարողության իրացման շրջանակի միջոցով մենք կատարելագործում ենք մեր աշակերտների, Ուսուցիչ-առաջնորդների, Շրջանավարտ-դեսպանների և նույնիսկ անձնակազմի շրջանում առաջնորդության զարգացումը քանակական ցուցանիշներով գնահատելու մոտեցումները: Նման շրջանակը կարող է օգնել ԿԳՄՍ նախարարությանը, քանի որ գերատեսչությունը ևս ձգտում է մշակել կարողությունների վրա հիմնված մոտեցում ինչպես աշակերտների (Ծրագիր, կետ՝ 80, 5-րդ ենթակետ (գ)), այնպես էլ վարչական օղակների համար:

Քանի որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը ձգտում է շարունակաբար կատարելագործել իր «MEL» համակարգերը, դրանք վերջերս համատեղ վերանայվել են Դելոյթ աուդիտորական և խորհրդատվական ըներության հետ: Համագործակցության շրջանակում Դելոյթը գնահատեց «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի մոտեցումը ծրագրային արդյունքների չափման հարցում։ Ընկերության խորհրդով «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը պետք է շարունակի զարգացնել որակի ապահովման գործընթացները տվյալների վավերացման միջոցով: Միաժամանակ, «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը հույս է հայտնում, որ կկարողանա համագործակցել ԿԳՄՍ նախարարության հետ՝ մշակելով վավերացման ընթացակարգեր, որոնց շնորհիվ դպրոցներից հավաքագրված տվյալները ճշգրիտ կերպով կարտացոլեն այն, ինչ տեղի է ունենում իրականության մեջ:

Մեր ներազդեցության չափելիության կատարելագործման նպատակով «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը ներկայումս վարում է բանակցություններ Միացյալ Նահանգների բարձրագույն կրթության առաջատար հաստատության հետ՝ ուսումնասիրելու կազմակերպության կողմից արտաքին հետազոտություններ իրականացնելու հնարավորությունը: Հետազոտությունը նպատակ ունի գնահատել «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի մանկավարժական մոտեցումները, որպեսզի ավելի պարզ դառնա ամբողջական պատկերը, որը կներառի ուսումնական առաջադիմությունը, աշակերտական առաջնորդությունը, ինչպես նաև՝ ներգրավվածությունը համայնքների կյանքում: Բացի այդ, «Սերունդ»-ի միջոցով «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը նաև աշխատել է գնահատման գործիքների մշակման ուղղությամբ՝ հետևելու համար տառաճանաչության և թվաճանաչության պատկերին, ինչպես նաև սոցիալ-հուզական ուսումնառության մշտադիտարկման միջոցառումներին: Երկու նախագծերի դեպքում էլ մենք հրավիրում ենք ԿԳՄՍ նախարարությանը՝ միանալու գործընթացին, որպեսզի միասին համոզվենք, որ մեր դասավանդման եղանակները կարող են օգտակար լինել ուսուցիչներին և դպրոցներին ողջ երկրով մեկ:

ԱՌԱՋԱՐԿ #5․ Բուհերի շրջանավարտների և մասնագետների համար ստեղծել ավելի շատ ուղիներ և խթաններ՝ ուսուցչությամբ զբաղվելու նպատակով

Վերջերս ԿԳՄՍ նախարարության կողմից մշակված նոր օրենսդրական փոփոխությունները ցույց են տալիս, որ կառավարությունը նպատակ ունի հավաստագրման նոր ծրագրերի միջոցով ներդնել կրթության որակի հավաստման և գնահատման վստահելի և օբյեկտիվ համակարգ (Ծրագիր, կետ՝ 80, 9-րդ ենթակետ): Նախքան նոր օրենքի ընդունումը, դասավանդման իրավունքի միակ ճանապարհը մանկավարժության առվազն բակալավրի ավարտական որակավորում ունենալն էր: Մեզ համար հասկանալի է, որ գործող օրենքն, ի սկզբանե, մշակվել է ուսուցչի մասնագիտության բարձր մակարդակի ապահովման համար: Միևնույն ժամանակ, դա նաև հանգեցրել է ուսուցիչների զանգվածային սղության։ Ինչպես նշվեց ավելի վաղ, տարեկան կտրվածքով ամբողջ երկրում կա մոտավորապես 600-700 ուսուցչական թափուր աշխատատեղ՝ հատկապես կարևորագույն ԲՏՃՄ առարկաների գծով: Մինչ օրենքի պահանջների որոշակի դյուրացումը, ըստ էության, մասնագիտական որոշակի ուղղվածություն ունեցող մասնագետներին թույլ չէր տրվում զբաղվել ուսուցչությամբ տարրական կամ միջնակարգ հանրակրթական համակարգում:

Օրինակ, պատկերացրեք, որ Դուք դեղագործական ընկերությունում որպես քիմիկոս աշխատելու տասնամյա փորձով գիտնական եք: Չնայած քիմիայի բնագավառում բարձրագույն կրթության աստիճանին՝ գործող օրենսդրության համաձայն, ըստ էության, Դուք չէիք կարող որպես մասնագետ աշխատել հանրակրթական դպրոցում: Դասավանդելու համար գիտնականը պետք է վերադառնար համալսարան և ստանար մանկավարժի բակալավրի որակավորում: Մենք ուրախ ենք փաստել, որ այս խնդրի լուծման ուղղությամբ ունենք որոշակի առաջխաղացում և մշակվել որոշակի այլընտրանք, սակայն՝ հստակ սահմանափակումներով։ Այս համատեքստում ցանկանում ենք հավելել, որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի հիմնադիր և գործադիր տնօրեն Լարիսա Հովհաննիսյանը, ով ներառական կրթության մագիստրոսի որակավորում է ստացել Արիզոնայի պետական համալսարանում (որը բարձրակարգ բուհ է ըստ QS Համաշխարհային դասակարգի, 2022թ․) և ունի ԱՄՆ-ում 11-րդ տեղը զբաղեցնող «Կրթական դպրոց» (ֆակուլտետ) (US News, 2022), գործող օրենսդրության համաձայն, չի կարող դասավանդել Հայաստանում (չնայած ԱՄՆ-ում իր դասավանդման փորձին)։

Ուրախ ենք, որ օրենսդրական դաշտի վերանայումը դասավանդելու (սակայն դեռ սահամանափակ) հնարավորություն է ընձեռում արդեն բակալավրի կոչում ունեցող անհատներին, որոնք ընդգրկվել են 30 կրեդիտանոց մանկավարժական դասընթացում։ Ըստ այդմ, նման մասնագետները կարող են դասավանդել հանրակրթական դպրոցում, եթե տվյալ ուսուցչի հաստիքը չի համալրվել երկու անգամ, կամ՝ մեկ անգամ, եթե խոսքը վերաբերում է ԲՏՃՄ ոլորտին: Այս կապակցությամբ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը սատարում և ողջունում է դասավանդման այլընտրանքային ուղիներ ստեղծելու ԿԳՄՍ նախարարության ջանքերը: Օրենսդրական փոփոխությունների համաձայն՝ ԿԳՄՍ նախարարությունը նաև հնարավորություն է ընձեռում ուսուցիչների վարձատրության բարձրացման համար, ինչը, կարծում ենք, կօգնի համակարգում ներգրավել բարձրակարգ շնորհալի մասնագետների:

Վերջին յոթ տարիների ընթացքում «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը ստեղծել է ուսուցիչների վերապատրաստման կայուն և արդյունավետ ծրագիր, որը կարող է նաև իրականացվել հեռավար ուսուցման միջոցով: Մեր ծրագրում հնարավոր է կիրառել նաև ինքնուսույց առցանց դասընթաց, որն ուղեկցվում է շարունակական քոուչինգով՝ երկրի հեռավոր վայրերում աշխատող նոր ուսուցիչներին գործունեության ճկունություն ապահովելու նպատակով: Այս մոտեցումը համահունչ է Սյունիքի մարզում ԿԳՄՍ նախարարության կողմից կիրառվող պիլոտային ծրագրի հետ, որն, ըստ կառավարության, կարող է «որպես մոդել ծառայել ողջ երկրի համար» (Ծրագիր, կետ՝ 9): Մեր նպատակն է աշխատել ԿԳՄՍ նախարարության, ինչպես նաև բարձրագույն կրթության փորձագետների հետ՝ բուհական որակավորում ունեցողների և մասնագետների համար ուսուցչության ոլորտ մուտք գործելու ուղիների զարգացման և կայացման առումով, ինչը կարող է մեղմել ուսուցիչների պակասի ճգնաժամը:

ԱՌԱՋԱՐԿ #6․ Ստեղծել «նորարարությունների գոտիներ», որոնք կնպաստեն կրթության ոլորտի համագործակցությանը մասնավոր և պետական հատվածների հետ

Ծրագիրը նաև նախատեսում է հայկական կրթական համակարգի ամբողջական ինտեգրում և լայնորեն ճանաչում միջազգային հարթակներում, ինչպես նաև Հայաստանի վերածում կրթական ծառայություններ և արտադրանք արտահանող երկրի (Ծրագիր, կետ՝ 82): Ծրագրում որպես օրինակ է նշվում «ԹՈՒՄՈ» ստեղծարար տեխնոլոգիաների կենտրոնը։ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը մեծապես գնահատում է «ԹՈՒՄՈ» կենտրոնի գործունեությունը, որը մեզ նաև աջակցել է մեր մեկնարային տարիներին: Արժե նաև նշել, որ «ԱՐՄԱԹ» ինժեներական լաբորատորիաների հետ մենք ունենք երկարամյա համագործակցության արդյունավետ փորձ և անցյալ տարվա վերջին դարձել ենք Առաջատար տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միության ասոցիատիվ անդամ: Այդ համագործակցություններից ոգեշնչված՝ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը գործարկեց «Tech4Armenia» նախաձեռնությունը՝ ջանալով ավելի սերտորեն համագործակցել Հայաստանի տեխնոլոգիական ընկերությունների հետ՝ նպատակ հետապնդելով ուսուցիչների թափուր աշխատատեղերը լրացնել ԲՏՃՄ բնագավառի մասնագետներով: Տեխնոլոգիական ոլորտի հետ համագործակցության արդյունքում «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը նաև գործարկել է Káits ծրագիրը՝ Հայաստանում սոցիալական նորարարությունների առաջին ինկուբատորը, որի առանցքում հանրակրթությունն է։

«Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը խիստ կարևորում է «նորարարության գոտիների» զարգացումը, դրանք կարող են խրախուսել պետական-մասնավոր հատվածների համագործակցությունը: Մասնավոր հատվածի հետ ռազմավարական գործընկերության միջոցով կառավարությունը կարող է ստեղծել «նորարարության գոտիներ»՝ մասնակից ընկերություններին և կազմակերպություններին տրամադրելով արտոնություններ (օրինակ՝ հարկային)՝ խթանելու համար համագործակցությունը և նորարարությունը: «Սերունդ»-ը ակնառու օրինակ է, թե մասնավոր հատվածի հետ համագործակցության արդյունքում ինչպիսի ձեռքբերումներ կարող է ունենալ կառավարությունը: Ավելին, ինչպես արդեն ասվեց, մեր նպատակն է ստեղծել «լուսավոր կետեր»՝ ամբողջ համակարգում ուսումնառության խթանման նպատակով: «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը բոլորովին մտադիր չէ մենաշնորհել «Սերունդ»-ի նման նախաձեռնությունները։ Ընդհակառակը, մենք հուսով ենք, որ մեր կրթական համակարգը կարող է օգտակար գիտելիք և փորձառնություն քաղել նմանօրինակ ծրագրերից, որպեսզի դրանք տեղայնացվեն այն ամբողջ համակարգում: Ի վերջո, ինչպես շեշտադրված է մեր առաքելության մեջ, մենք նպատակ ունենք գերազանց կրթությունը հասանելի դարձնել ԲՈԼՈՐ երեխաների համար:

Այնուամենայնիվ, կարևոր է նշել, որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը այս «լուսավոր կետերը» ձգտում է ստեղծել ոչ թե արտահանման նպատակով, այլ՝ հենց երկրի ներսում համակարգային վերափոխումների հասնելու համար: Այդ իսկ պատճառով, ԿԳՄՍ նախարարությանը մենք առաջարկում ենք Կրթության ռազմավարության մեջ կատարել այնպիսի հավելումներ, որոնք հնարավորություն կտան ստեղծելու վերոնշյալ «նորարարական գոտիները» ոչ թե «արտահանման», այլ՝ ավելի շուտ Հայաստանի կրթական համակարգում գիտելիքով հարստացման և փոփոխությունների կառավարման նպատակով:

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

Ծրագիրը մշակված է այն տեսլականի հիման վրա, որ «յուրաքանչյուրն օժտված է որոշակի տաղանդով, և կրթության համակարգի առաքելությունն է բացահայտել յուրաքանչյուր սովորողի տաղանդները և հնարավորինս զարգացնել դրանք՝ դրանք ուղղորդելով պետության ամրապնդմանը և տնտեսության զարգացմանը» (Ծրագիր, կետ՝ 74)։ Կրթության նոր ռազմավարության ոգին համահունչ է «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի «Քոչարի»-ին և մեր աշակերտամետ տեսլականին։

2023թ․ իր գործունեության 10-ամյակին մոտեցող «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը կուտակել է Հայաստանի մարզերի համայնքների հանրակրթական դպրոցներում աշխատանքի հսկայական փորձ: Մենք չէինք ունենա նման առաջընթաց, եթե մեր հիմնադրման օրվանից չունենայինք ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության սատարումը: Անցյալի և ներկա առաջնորդների շնորհիվ է, որ մեզ հաջողվել է ծառայել Հայաստանի երեխաներին։ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը շարունակում է իր հանձնառությունը գալիք տարիներին ևս համագործակցելու ՀՀ կառավարության հետ՝ նորարարությունների, ուսումնառության և համակարգային փոփոխությունների խթանման նպատակով:

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության կողմից մշակված 2030թ. նախընթաց ռազմավարությունը մատնանշում է հիրավի հանգուցային ուղղություններ, և մենք լիահույս ենք, որ կառավարությունը հաշվի կառնի մեր առաջարկություններն ու նկատառումները՝ միասին բարեփոխումներին զարկ տալու նպատակով:

Հեղինակ՝ ՌՈՒԻԶ ՔԼԱՐՔ

ARMENIA’S EDUCATION CRISIS

As highlighted through the new Republic of Armenia 2022-2030 Draft Education Development Strategy (henceforth Education Strategy), Armenia is facing an education crisis. According to the Ministry of Education, Science, Culture and Sports (MoESCS), nearly half of all existing teachers will retire within the next decade, while only one in ten teachers are under the age of 30 (MoESCS, 2022a, p. 21). In fact, each year the system faces a shortage of 600-700 teachers – and this number will only widen as the “mass retirement” approaches (MoESCS, 2022a, p. 21). In Kalavan, one of our partner schools for example, the school had an English vacancy that sat empty for an entire decade. Meanwhile, the students of Tsaghkashat and Shvanidzor went without a permanent math or biology teacher (respectively) for two years until we were able to fill the vacancies.

What is perhaps even more concerning is Armenia’s precipitous decline in university graduation rates. In 2008, there were approximately 26,000 university graduates. As of last year, that number has now dropped by 40% according to the Statistical Committee of the Republic of Armenia (2021). Of those graduates, only one out of ten possess a degree in science, technology, engineering, or mathematics (STEM). For example, last year there were only seven individuals studying physics at the Bachelor’s level in the entire country (Andreasyan, 2022). Furthermore, there are few individuals who are registered in the science programs through the country’s teacher certification programs. Meaning, as the system braces for a mass exodus of teachers, there are hardly enough degree-holders to sustain the system, especially in critical STEM subjects.

The number of university graduates is directly impacted by the fact that only a minority of primary school students in Armenia make it to grades 10-12 (MoESCS, 2022a, p. 7). This trend is likely rooted in low proficiency levels in core subjects. According to MoESCS, more than a third of primary-aged students are functionally illiterate (MoESCS, 2022a, p. 13). In 2019, Armenia participated in Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS), an international assessment focused on mathematics and science. While the country recently saw the highest gains since 2003, Armenia’s most recent TIMSS results still put the country just below the center point of the assessment’s scale (Mullis et al., 2020, p. 9). At the regional level, Armenia ranks four spots ahead of Georgia in mathematics while significantly trailing behind Turkey and Azerbaijan (Mullis et al., 2020, p. 10).

In the aftermath of the most recent Artsakh War, Armenia’s future depends on its ability to raise a new generation of leaders and innovators. As the MoESCS has stated in its new Education Strategy: “In a changing world, knowledge and creativity have become the guarantee of the development of human capital, sustainable economic and cultural progress” (MoESCS, 2022a, p. 2). At Teach For Armenia, we could not agree more.

TEACH FOR ARMENIA’S RESPONSE

In 2019, Teach For Armenia co-hosted Teach For All’s Annual Global Conference in Yerevan. It was the international network’s last in-person gathering since the start of the COVID-19 pandemic. Through the conference, more than 500 educators and leaders from around the world convened in Armenia to answer the question: "How can we prepare students to shape a changing world?"

Since then, we have experienced crisis after crisis. During the pandemic, Teach For Armenia estimates that a quarter of our students were locked out of education due to school closures and a lack of internet connectivity. In 2020, more than 24,000 students were displaced due to the war in Artsakh (MoESCS, 2020). To make matters worse, the world continues to see a rise in irregular weather patterns as climate change accelerates; This past year alone, Greece endured massive wildfires (Mier & Becatoros, 2021) followed by unprecedented winter storms (Samenow & Patel, 2022). Meanwhile, the world is experiencing record inflation due to global supply chain constraints created by the pandemic (Dodd, 2022). These crises underscore the need for a paradigm shift in education.

Following the Global Conference in 2019, Teach For Armenia underwent a process to engage 285 stakeholders – including students and parents – in the creation of the organization’s Kochari. Teach For Armenia’s Kochari is a collection of unifying concepts that help to synchronize our movement to end educational inequity in Armenia and Artsakh. At the heart of Teach For Armenia’s Kochari is student leadership as enshrined in Our 2050 Promise – a pledge to achieve system-wide transformation by raising a new generation of leaders who are adept in change management.

Once the pandemic struck, and the system was forced to go online, we decided to use the crisis as an opportunity to reimagine the purpose of education. System-wide transformation through student leadership would necessitate a departure from the status quo in education, therefore requiring a radical shift in pedagogy. For that reason, we overhauled our teacher training program, centering it around Change-Based Learning. Change-Based Learning is Teach For Armenia’s signature approach to teaching which aims to foster agency in our students by cultivating innovative thinking and collective leadership. That summer, through a pilot, we launched a Virtual Student Leadership Camp with 300 students. Through the camp, our teachers integrated subject-based content from the national curriculum into Student-Led Innovation Projects.

To date, we are reaching over 30,000 students through our core program, and we have received nearly 500 pitches from student groups for projects that focus on boosting local ingenuity, civic responsibility, and global connectivity. At present, we have supported our students to implement projects in nearly 50 communities across Armenia and Artsakh. Just last month, our teachers ran a crowdfunding campaign, through which their students successfully raised more than $40,000 towards the implementation of Student-Led Innovation Projects. By the end of this school year, the number of successfully implemented projects will have tripled.

Our children are inheriting a broken world, and it is our duty to prepare them to the best of our ability. Change-Based Learning, along with our Student-Led Innovation Projects, support our students to approach the content covered in class in order to solve real world problems. After all, when our students reach adulthood, that is what matters most: using what they know in order to collectively mitigate the nation’s most pressing issues.

TEACH FOR ARMENIA’S LONG-TERM STRATEGY

Shortly after the creation of the Kochari, Teach For Armenia worked with its team to co-create a long-term strategic plan, now known as our Aragast. The Aragast outlines three areas of impact: 1) Enlist a critical mass of change-makers to achieve a tipping point; 2) Enable bright spots across the nation; and 3) Achieve structural change.

Our approach to long-term strategic planning draws inspiration from Malcolm Gladwell’s 2000 book titled The Tipping Point: How Little Things Can Make a Big Difference. Through his work, Gladwell explores how ideas become “viral” and can lead to massive shifts in society. That is what Teach For Armenia is trying to accomplish through its Leadership Development Program. In short, we aim to recruit passionate and dedicated individuals to serve as Teacher-Leaders, placing them to teach and lead in communities across Armenia and Artsakh that need them the most (i.e. our first area of impact). Individuals who were trained through our program then work in partnership with their students to create hundreds and thousands of “bright spots” that serve as proof points for the entire system (i.e. our second area of impact). In the long-run, our former teachers and students serve as “Ambassadors” for our mission, working in tandem with our communities and the government to implement the structural changes necessary to unlock the nation’s fullest potential (i.e. our third area of impact). This is the “movement” that we often reference as an organization.

According to sociologist Damon Centola (2018), social norms can shift in society when 25% of a given population exhibits certain behaviors. For that very reason, Teach For Armenia does not aim to be in every public school in the nation. For us, “scale” means reaching a quarter of all students in rural public schools. By having a presence in one out of every four rural communities across the nation, we believe that we can generate enough bright spots, or proof points, in order to influence systemic change.

Teach For Armenia now operates in more than 10% of all public schools in Armenia and Artsakh, reaching nearly a fifth of all students in rural communities based on internal data as well as figures from the (Statistical Committee of the Republic of Armenia), (2018). This year alone, we helped MoESCS to fill one out of every ten vacancies in the system, specifically focusing on rural and border communities. By 2025, Teach For Armenia aims to reach scale with 360 teachers. Once we achieve scale, we will reach a quarter of all students living in rural communities, filling approximately half of the current vacancies in the system.

To date, nearly 200 Teacher-Leaders have completed our two-year Leadership Development Program, and now work across the education system as our Alumni-Ambassadors. In fact, over 80% of our Alumni-Ambassadors remained engaged in mission-driven work, with nearly half still teaching while another fifth are working in school leadership or education management. It is interesting to note that nearly every single Alumni-Ambassador either holds an advanced degree, or is in the process of completing one. When polled, 95% indicated that they are still connected with their former students, and 98% believe in our vision of achieving system-wide transformation through student leadership.

Teach For Armenia’s entire strategy focuses on the development of human capital. We do not build fancy buildings. We do not have state of the art laboratories. Rather, we focus on the single most important key ingredient upon which everything will rise or fall: leadership development. In short, we invest in people. As the Education Strategy puts it: “In Armenia, human capital is seen as the main resource of the development of the country, and education is the determining factor for the development of human capital. As a small state in terms of human capital, the Republic of Armenia values each citizen and each member of the society as part of the human capital” (2022, p. 28).

TEACH FOR ARMENIA’S RECOMMENDATIONS TO MOESCS

On February 22nd, Teach For Armenia had the opportunity to moderate a public discussion with MoESCS, hosted at Tumo Center for Creative Technologies in Yerevan, to explore the new Education Strategy. Through the conversation, it became very clear that Teach For Armenia’s long-term strategy, or Aragast, supports the work that the government has planned, especially as it relates to the promotion of an “inclusive and learner-centered educational environment” in public schools as well as the promotion of efficiency and innovation across the system (2022, p. 31).

Following the event, Teach For Armenia’s Senior Leadership Team examined the draft strategic priorities – along with the new amendments to the Law on General Education which were recently introduced (MoESCS, 2022b) – in order to provide six key recommendations to the government as it embarks on its plan to reach 2030:

Provide greater flexibility to teachers so that they can implement innovative approaches to teaching;
Expand opportunities for school leaders, teachers, parents, and community members to drive school-level transformation, including pre-school programs;
Ensure that all public school students have access to online and blended learning;
Strengthen data systems in order to better measure progress and allocate the necessary resources to improve student outcomes;
Create more pathways and incentives for university graduates and professionals to switch to the teaching profession; and
Create innovation zones that promote private-public partnerships in education.

RECOMMENDATION #1: Provide greater flexibility to teachers so that they can implement innovative approaches to teaching.

Year after year, Teach For Armenia trains its teachers in innovative teaching practices such as Change-Based Learning. However, the law does not yet allow them to apply those skills during official teaching hours (unless they are teaching specific subjects in Tavush). As such, our teachers are only permitted to implement Change-Based Learning as an after school extracurricular activity.

Last summer, a cohort of teachers in Tavush underwent a training program in order to adopt the new education standards, which include methodologies such as project-based learning. However, the law does not allow teachers to deviate from the regimented syllabus, which hinders instructional creativity.

Change-Based Learning is an innovative approach to teaching that weaves together the national syllabus with an inquiry-based approach to subject exploration. Rather than teaching content in a didactic and linear fashion, Change-Based Learning flips the curriculum on its head, encouraging students to first research topics on their own. This approach provides students with the space to construct meaning on their own, therefore leading to a deeper and more complex understanding of the subject (PBLWorks, 2022). In other words, Change-Based Learning does not deviate from the syllabus, rather it enhances it.

Fortunately, MoESCS has recently introduced new initiatives that would provide teachers with more flexibility to be creative with how the national syllabus is taught. In Finland, which scored in the top 10 for Reading and Science according to the Program for International Student Assessment (PISA, 2018), teachers are provided with the autonomy to make decisions with how the national curriculum is delivered (Saavedra et al, 2018). At Teach For Armenia, our hope is that our teachers will be given this same autonomy soon.

RECOMMENDATION #2: Expand opportunities for school leaders, teachers, parents, and community members to drive school-level transformation, including pre-school programs.

In addition to providing teachers the space to approach the national curriculum with creativity, Finland also provides its schools with significant autonomy (WorldBank, 2012). As the WorldBank explains, the system is built on “trust.” We are excited to see that MoESCS is employing similar language in the new Education Strategy, naming the operating principle of establishing “trust towards all stakeholders and beneficiaries in the organization of the education process” (2022 p. 30).

However, we also recognize that trust must be earned. This is the very reason why Teach For Armenia launched Seroond Schools, a school transformation initiative that also serves as a principal pipeline program. Through Seroond, we aim to build the capacity of local schools to lead, innovate, and meaningfully engage with parents and the community. Through our initial pilot last school year, our first school demonstrated tremendous growth. Within one academic school year, student enrollment doubled, as did gains in mathematics. By the end of the year, 100% of teachers as well as 100% of parents indicated that they would recommend the program to other schools. The project was so successful that Seroond was selected by Teach For All for its prestigious annual “Network Breakthrough” presentations.

Given Teach For Armenia’s success at the elementary school level with Seroond, the organization is now exploring how best to establish a focus on pre-school education. According to research conducted by Dana Charles McCoy at Harvard Graduate School of Education, a strong pre-school experience leads to long-term benefits, including an increase in high school graduation rates (Walsh, 2017). As such, Teach For Armenia is eager to partner with MoESCS to explore how we can leverage the Seroond program in order to engage local leaders, principals, parents, and community members to expand pre-school services across the country as prioritized by the new Education Strategy (MoESCS, 2022a, p. 41).

School transformation is a high challenge effort which requires a high level of support. However, our Seroond Schools are demonstrating that when school leaders, teachers, students, parents, and community members are provided with the right amount of support, they can achieve wonders. Teach For Armenia aims to work with MoESCS to leverage Seroond so that we can develop the capacity of schools to make decisions locally, therefore supporting the Education Strategy’s aspiration of improving management practices across the system in order to increase efficiency (MoESCS, 2022a, p. 19-20). Moreover, our Seroond teachers are ready to serve as mentors to a network of schools in the area (MoESCS, 2022a, p. 8-9).

RECOMMENDATION #3: Ensure all public school students have access to online and blended learning.

The global lockdown and worldwide school closures underscored that access to the internet should no longer be considered a luxury, rather it should be viewed as a necessary utility. Just like electricity, water, and gas, it is critical that our students have access to technology and internet connectivity.

When school closures ensued due to the pandemic, Teach For Armenia launched a needs assessment to determine how many of our students were without technology and internet connectivity. As mentioned previously, we determined that approximately a quarter of our students were essentially shut out of learning. For that reason, Teach For Armenia launched a massive campaign to “End the Digital Divide,” through which the organization secured over $500,000 in order to purchase tablets. It was through this effort that we launched our Virtual Student Leadership, through which we piloted online Change-Based Learning.

In the face of the Omicron variant, Armenia continues to experience its fifth and second-highest wave of COVID-19 (Manougian, 2022). As much as we would like to believe that we are living in a post-pandemic world, reality paints a different picture. What is more, this was not the first global pandemic, nor will it likely be the last (Gilchrist, 2022). The time has come for Armenia to modernize its education system, and equip its communities with internet connectivity, so that “no child will be left out of the compulsory education system” in the event of another pandemic or crisis (MoESCS, 2022a, p. 42).

Recently, Teach For Armenia secured additional funding to ensure that our students are equipped with the necessary tools. Given that the new Education Strategy emphasizes the need for “modernization” – focusing on equipping schools with “modern computer equipment, [and the] provision of high-quality Internet access” (2022, p. 32) – we invite MoESCS and Armenia’s telecommunications companies to think about how we make the necessary investments so that all students have the tools necessary to continue their education.

RECOMMENDATION #4: Strengthen data systems in order to better measure progress and allocate the necessary resources to improve student outcomes.

In order to achieve system-wide transformation, a data-driven approach will be key. As MoESCS explains in its new Education Strategy, “Strengthening the data-driven management system to enhance the institutional capacity of education management” is a top priority (MoESCS, 2022a, p. 37). Over the years, Teach For Armenia has strengthened its own approach to data management, and it is our hope to partner with MoESCS in order to leverage our own experience to support nationwide improvement in monitoring, evaluation, and learning (MEL).

Through Teach For Armenia’s intensive summer teacher training program, otherwise known as our Teacher Leadership Academy, a significant portion of the curriculum focuses on the development of rigorous assessments that measure subject-level growth in knowledge retention, application, as well as critical thinking. We then employ these same methods throughout the school year. At the start of the first semester, our teachers conduct diagnostic assessments in order to establish a baseline. Then, at the end of the academic year, our teachers provide students with a summative assessment in order to determine growth in subject mastery. Last year’s results indicated that our students demonstrated a growth rate of 51% in critical thinking alone.

In addition to subject-specific assessments, we have also developed holistic measures to quantify growth in student leadership as well as student voice. Through our Student Leadership Self-Inventory, we witnessed a growth rate of nearly 20% in self-awareness, while our Student Voice Rubric measured a growth rate of 23% in our students' ability to assert their opinions. More striking, in 2021, Teach For Armenia ranked #2 in teacher effectiveness across the Teach For All network according to the Panorama Student Survey.

Throughout the Education Strategy, MoESCS places special emphasis on the development of “critical, analytical, innovative, independent and creative thinking” (2022, p.15). Given the learning that Teach For Armenia accumulated through its various data pilots over the years, the organization will be unveiling a new Leadership Framework in the coming month. The Leadership Framework is built around 25 unique competencies that the organization has identified as necessary in order to cultivate transformative leaders. Through the Leadership Framework, we will refine our approach to quantifying leadership growth for our students, Teacher-Leaders, Alumni-Ambassadors, and even staff. Such a framework could help MoESCS as it strives to institute a competency-based approach for students (2022a, p. 33) as well as administrators (2022a, p. 19).

As Teach For Armenia strives to continuously improve its MEL systems, the organization recently underwent a review with Deloitte. Through the partnership, Deloitte assessed Teach For Armenia’s approach to measuring programmatic outcomes. Through the process, Deloitte identified that Teach For Armenia must develop greater quality assurance processes through data validation. Similarly, Teach For Armenia hopes that it can partner with MoESCS to build verification processes to ensure that data collected from schools accurately reflect what is happening on the ground.

With the goal of improving how we measure our impact, Teach For Armenia is currently in talks with the #1 Graduate School of Education in the United States in order to explore the possibility of conducting an external study of the organization. Through the study, our aim is to evaluate Teach For Armenia’s pedagogical approach in order to determine holistic outcomes, including academic achievement, student leadership, as well as community engagement. Additionally, through Seroond, Teach For Armenia has also been working to develop assessment tools in order to track basic literacy and numeracy as well as measures to monitor social-emotional learning. For both projects, we invite MoESCS to the process in order to ensure that our learning can benefit teachers and schools across the country.

RECOMMENDATION #5: Create more pathways and incentives for university graduates and professionals to switch to the teaching profession.

Recently, the new legal amendments drafted by MoESCS indicate that the government aims to create alternative pathways into teaching through new certification programs (MoESCS, 2022b). Until this new law is passed, the only pathway into teaching is by graduating with a Bachelor’s degree in pedagogy. We recognize that the previous law was originally created in order to ensure a high standard for the teaching profession. At the same time, it has led to a massive shortage of teachers. As indicated earlier, on an annual basis, there are approximately 600-700 teaching vacancies across the country, especially for critical STEM subjects. The old law essentially barred professionals – with a specific area of specialization – from becoming a teacher in the primary or secondary public school system.

For example, imagine that you are a scientist with a decade of experience working as a chemist for a pharmaceutical company. Despite having an advanced degree in chemistry, the previous legal framework essentially prohibited such professionals from working in the public school system. In order to teach, the scientist would have to go back to university and receive a Bachelor's degree in teaching. Let us also take into the consideration that Larisa Hovannisian, the Founder and CEO of Teach For Armenia, possesses a Master’s degree in Special Education from Arizona State University – a top-ranked university (QS World Ranking, 2022) with a School of Education that ranks #11 in the United States (US News, 2022) – would also be prohibited from teaching in Armenia.

The revised legal framework will hopefully allow individuals who already hold a Bachelor’s degree to enroll in a 30-credit teaching course, therefore providing them with the necessary qualifications to teach in an Armenian public school if a vacancy has not been filled twice. At Teach For Armenia, we support the efforts of MoESCS to create alternative pathways into teaching. According to the amendments, MoESCS is also examining an increase in teacher pay, which we believe will help the system to attract top talent.

Over the past seven years, Teach For Armenia has built a robust and effective teacher training program that can be delivered primarily through distance learning. Our program leverages self-guided online learning, coupled with ongoing instructional coaching, in order to provide flexibility to new teachers working in remote locations across the country. This approach aligns to the strategy being used by MoESCS in the Syunik region, which the government hopes can “become a model for the whole country” (2022a, p. 8-9). Our aim is to work with MoESCS, as well as experts in higher education, in order to create formal channels for degree holders and professionals to enter the teaching profession. In doing so, we can alleviate the teacher shortage crisis.

RECOMMENDATION #6: Create innovation zones that promote private-public partnerships in education.

The Education Strategy also outlines a push “to have [the] Armenian education system fully integrated into and largely recognized on international platforms; thus having Armenia transition to a country that exports education services and products” (2022a, p. 39). The recent public discussion was hosted at Tumo Center for Creative Technologies, an organization which is referenced as an example in the Education Strategy for the type of innovation that MoESCS hopes to bolster.

Teach For Armenia is appreciative of Tumo, an organization that helped us to launch in our early years. Also, through our longstanding partnership with Armath Engineering Labs, we are also a member of the Union for Advanced Technology Enterprises. It is through these partnerships that Teach For Armenia was inspired to launch Tech4Armenia, an effort to work more closely with Armenia’s leading technological companies in order to fill critical teacher vacancies in STEM. Learning from the tech sector, Teach For Armenia also launched Káits, Armenia’s first Social Innovation Incubator focused on public education.

At Teach For Armenia, we see tremendous value in fostering “innovation zones” that encourage public-private partnerships. Through strategic partnerships with the private sector, the government can create “innovation zones” by offering participating companies and organizations with benefits (such as tax breaks) in order to promote collaboration and innovation. Seroond is an excellent example of what the government can achieve when it collaborates with the private sector. Moreover, as explained earlier, it is our intent to create “bright spots” for the purpose of system-wide learning. Teach For Armenia has no intention of monopolizing initiatives such as Seroond. Rather, it is our hope that the system can learn from these programs in order to replicate learning across the entire nation. After all, as our mission statement indicates, we aim to ensure that ALL children have access to an excellent education.

However, it is important to note that Teach For Armenia strives to create these “bright spots” not for international export. Rather, we do this work in order to achieve system-wide transformation domestically. For that reason, it is our recommendation to MoECS to adjust the Education Strategy to focus on creating these “innovation zones” not for the purpose of “export,” but rather for the purpose of system-wide learning and change management within Armenia.

CONCLUSION

The new Education Strategy is built on the vision “that every person has certain talents, and the mission of the education system is to discover the talents of each student and to develop them as much as possible[,] directing them to the strengthening of the state and the development of the economy” (2022a, p. 28). The spirit of the new Education Strategy speaks to Teach For Armenia’s Kochari, and the vision that we hold for our students.

As Teach For Armenia approaches its 10-year anniversary in 2023, the organization has amassed tremendous experience working in Armenia’s rural public schools. We could not have progressed without our longstanding support from MoESCS since our founding. It is because of leaders both past and present that we have the privilege of serving Armenia’s children. Teach For Armenia is committed to partnering with the government for years to come for the purpose of innovating, learning, and achieving system-wide change.

The 2030 strategies outlined by MoESCS are a step in the right direction, and it is our hope that the government will take into consideration our recommendations so that we can quicken the pace of transformation.

Written by RUIZ CLARK

REFERENCES
• Andreasyan, Z. (2022, January 25). Live broadcast of the parliamentary hearings on the amendments to the Law on General Education [Speech Video Recording]. National Assembly of the Republic of Armenia. Retrieved 27 February 2022, from: https://youtu.be/k4u0eRaxzWc?t=1357.

• Centola, D., Becker, J., Brackbill, D., Baronchelli, A. (2018). Experimental evidence for tipping points in social convention. Science, 360(6393), 1,116-1,119. Retrieved 19 February 2022, from: https://www.science.org/doi/full/10.1126/science.aas8827.

• Dodd, D. (2022). Off the charts’ inflation dogs global recovery. Financial Times. (Online). Retrieved 19 February 2022, from https://www.ft.com/content/489e734c-a5d0-4151-a54a-4e0a3cf2f3c6.

• Gilchrist, K. (2022). Bill Gates says Covid risks have ‘dramatically reduced’ but another pandemic is coming. CNBC. (Online). Retrieved 19 February 2022, from: https://www.cnbc.com/2022/02/18/bill-gates-covid-risks-have-reduced-but-another-pandemic-will-come.html.

• Gladwell, M. (2000). The Tipping Point: How LIttle Things Can Make a Big Difference. New York, New York: Little, Brown and Company.

• Mier, L. & Becatoros, E. (2021). “Unprecedented’: Massive forest fire ravages Greek island. Associated Press. (Online). Retrieved 19 February 2022, from: https://apnews.com/article/europe-middle-east-fires-greece-forests-f9a7b7f02a8fc069847d39acd18efe04.

• MoESCS. (2022a). State Development Program for Education of the Republic of Armenia for 2030. Yerevan, Armenia: Ministry of Education, Science, Culture and Sports. Retrieved 15 February 2022, from: https://www.e-draft.am/projects/4013.

• MoESCS. (2022b). The National Assembly adopted the draft law of the Republic of Armenia “On Making Amendments to the Law on General Education.” Yerevan, Armenia: Republic of Armenia. Retrieved 24 February 2022: https://escs.am/am/news/11542?fbclid=IwAR3eyF1qg2AyjdUDGKCHR-HmUPA0x4ETHrMY-Y9By8I61EXgqTE6knafmYM.

• Mullis, I. Martin, M., Foy, P., Kelly, D., & Fishbein, B. (2019). TIMSS 2029: International Results in Mathematics and Science. Boston, Massachusetts: Boston College. Retrieved 19 February 2022, from: https://www.iea.nl/sites/default/files/2020-12/TIMSS%202019-International-Results-in-Mathematics-and-Science.pdf.

• Manougian, H. (2022). Armenia’s Five COVID-19 Waves: Data and Reactions. EVN Report. (Online). Retrieved 19 February 2022, from: https://evnreport.com/raw-unfiltered/armenias-five-covid-19-waves-data-and-reactions/?fbclid=IwAR0ne-QJZM805pqnu2aldQmtZSksUdCiuZ5LfSouboGmOJ4uBUx5FIIJ9qo.

• PBLWorks. (2022). Why PBL? PBLWorks. (Online). Retrieved 19 February 2022, from: https://www.pblworks.org/why-project-based-learning.

• PISA. (2018). Insights and Interpretation. (Report). Programme for International Student Assessment. (Online). Retrieved 26 February 2022, from: https://www.oecd.org/pisa/PISA%202018%20Insights%20and%20Interpretations%20FINAL%20PDF.pdf.

• QS Top Universities. (2021). Arizona State University. (Profile). London, England: QS Quacquarelli Symonds Ltd. Retrieved 19 February 2022, from: https://www.topuniversities.com/universities/arizona-state-university.

• Saavedra, J., Alasuutari, H., Bernal, M. (2018). Teachers and trust: cornerstones of the Finnish education system. World Bank Blogs. (Online). Retrieved 19 February 2022, from: https://blogs.worldbank.org/education/teachers-and-trust-cornerstones-finnish-education-system.

• Samenow, J. & Patel, K. (2022). Wild storm in Greece brings thundersnow to Athens, ‘snownado’ to Greek island. Washington Post. (Online). Retrieved 19 February 2022, from: https://www.washingtonpost.com/weather/2022/01/24/athens-istanbul-thunder-snow/.

• Statistical Committee. (2018). Activities of general education institutions. Retrieved 22 February 2022, from: https://drive.google.com/file/d/1wF-L-1MrSAZ-4hLO-w9l3h4kndwknD9E/view.

• Statistical Committee. (2021). Higher education in the 2020/2021 academic year. Yerevan, Armenia: Republic of Armenia. Retrieved 22 February 2022, from: https://armstat.am/file/article/sv_03_21a_5170.pdf.

• US News. (2021). Arizona State University. (Profile). US News & World Report. (Online). Retrieved 19 February 2022, from: https://www.usnews.com/best-graduate-schools/top-education-schools/arizona-state-university-06005#:~:text=Arizona%20State%20University%20is%20ranked,widely%20accepted%20indicators%20of%20excellence..

• World Bank. (2012). Finland: School Autonomy and Accountability. Saber Country Report. Washington, DC: World Bank. Retrieved 19 February 2022, from: https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/17510/799460WP0SABER0Box0379797B00PUBLIC0.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

Mik KubelyanFebruary 28, 20222