«Դասավանդի’ր, Հայաստան»-ի փորձառությունը՝ միտված համակարգային փոխակերպման խթանմանը | Learning from Teach For Armenia to Promote Systemic Transformation
«Դասավանդի’ր, Հայաստան»-ը, համատեղելով համագործակցությունն ու ջանքերը Լոս Անջելեսի Կալիֆորնիայի համալսարանի (UCLA) Կրթության և տեղեկատվության դպրոցի (SEIS) Գնահատման, ստանդարտների և աշակերտների թեստավորման հետազոտությունների ազգային կենտրոնի (CRESST), ինչպես նաև ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության հետ (ԿԳՄՍՆ), նախաձեռնել է 18 ամիս տևողությամբ համապարփակ հետազոտություն՝ գնահատելու Ուսուցիչների առաջնորդության ծրագրի արդյունավետությունը։ Հետազոտությունը ղեկավարել են CRESST-ի՝ կրթական վիճակագրության և գնահատման մեթոդաբանության հայտնի փորձագետներ դոկտոր Լի Քայը և դոկտոր Նոել Գրիֆինը՝ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի հետ համագործակցությամբ:
Հետազոտության գլխավոր հարցն է. «Ի՞նչ ազդեցություն ունեն «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի ուսուցման մոտեցումները աշակերտների առաջնորդության, դպրոցի և ընդհանուր առմամբ համայնքի վրա»: Մասնավորապես, CRESST-ի թիմն ուսումնասիրել է «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի Ուսուցիչ-առաջնորդների, ուսուցման մոտեցումների և Փոփոխություների վրա հիմնված ուսումնառության ազդեցությունն աշակերտների ակադեմիական առաջընթացի և առաջնորդության զարգացման վրա: 2023-2024 ուսումնական տարում հետազոտությունն իրականացվել է երկու փուլով՝ 78 դպրոցում, որոնցից 39-ը ընտրվել են ԿԳՄՍՆ-ի հետ համագործակցությամբ՝ որպես համեմատվող խմբի դպրոցներ:
Հետազոտությունը ցույց տվեց, որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը զգալիորեն բարելավել է աշակերտների ուսումնական առաջադիմությունը, հատկապես հայոց լեզու առարկայից, որտեղ 5-րդ դասարանի աշակերտները արդյունքներով գերազանցել են իրենց հասակակիցներին գիտելիքահեն և կիրառական առաջադրանքներում: 10-րդ դասարանի աշակերտները զգալի առաջընթաց են ցուցաբերել, սակայն քննադատական մտածողությունը ստուգող առաջադրանքներում դժվարություններ են ունեցել։ Սա վկայում է, որ ծրագիրը աշակերտների մեջ ամրապնդում է ուսումնառության հիմնարար կարողությունները։
«Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի Ուսուցիչ-առաջնորդները նպաստում են աշակերտների ներգրավվածությանը խմբային աշխատանքի, առօրյայի հետ փոխկապակցված առաջադրանքների և շտկողական պրակտիկայի միջոցով՝ ձևավորելով աջակցող և ներառական ուսումնական միջավայր: Ուսուցիչ-առաջնորդները կազմակերպում են ուսուցումը աշակերտների կարիքներին համապատասխան՝ խթանելով ինքնուրույնությունը և համագործակցությունը:
Հետազոտությունը ցույց տվեց, որ ակադեմիական առաջադիմություն ապահովելուց զատ, ծրագիրն ունի նշանակալից ազդեցություն աշակերտների առաջնորդական կարողությունների զարգացման վրա: Հետազոտությամբ արձանագրվեց, որ 3-6-րդ և 7-12-րդ դասարանի աշակերտներն ունեն հույզերը կառավարելու, ինքնանդրադարձ կատարելու, թիմային աշխատանքի և խնդիրների լուծման հմտություններ, ինչպես նաև հավատում են, որ կարող են իրենց համայնքներում դրական փոփոխություններ բերել։ Արդյունքները վկայում են, որ մանկավարժության նորարարական մեթոդները, սոցիալ-հուզական և առաջնորդական կարողությունների զարգացման համադրությունը կայուն փոփոխությունների նախադրյալներ է ստեղծում աշակերտների, մանկավարժների և դպրոցական համայնքի համար:
Հետազոտությամբ նաև վեր են հանվել բարելավման անհրաժեշտություն ունեցող ոլորտները, որոնք առավել դրականորեն կխթանեն ծրագրի ազդեցությունը: Բարելավման առանցքային ուղղություններից են ավագ դասարանի աշակերտների շրջանում քննադատական մտածողության զարգացումը, քանի որ հետազոտության արդյունքները ցույց են տալիս, որ թեև աշակերտների շրջանում ներգրավվածությունն ու առաջնորդության զարգացումը ամուր հիմքեր ունեն, ավելի բարձր կարգի մտածողության հմտությունների տիրապետումը կօգնի կողմնորոշվել և լուծումներ գտնել բարդ իրավիճակներում: Բարելավման մեկ այլ ուղղություն է Ուսումնառության համընդհանուր ձևավորման մոտեցումների (UDL) հետևողական կիրառումը ուսուցման գործընթացներում: Երկարաժամկետ համագործակցության հնարավորության դեպքում «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը պատրաստ է ուսուցման մեթոդների շարունակական կատարելագործմանն ու արդյունավետության բարձրացմանը՝ Լոս Անջելեսի Կալիֆորնիայի համալսարանի Կրթության և տեղեկատվության դպրոցի աջակցությամբ և մասնագիտական ուղղորդմամբ։
Աշակերտների, Ուսուցիչ-առաջնորդների և դպրոցի ղեկավարների հետ անցկացված 40 խորքային հարցազրույցները բացահայտեցին իրողություններ դպրոցից և նրա սահմաններից դուրս։ Աշակերտները նշեցին, թե ինչպես են համատեղ գործողությունները ընդլայնում իրենց առաջնորդական և ստեղծագործական կարողությունները և սեփական ուժերի հանդեպ վստահությունը՝ դարձնելով ուսումն ավելի գրավիչ և ներառող: Ուսուցիչ-առաջնորդները կարևորեցին մենթորության, համագործակցության և դասավանդման նորարարական մեթոդների դերը իրենց մասնագիտական աճի ձևավորման և աշակերտների ներգրավվածության բարելավման գործում: Դպրոցների ղեկավարներն ընդգծեցին, թե ինչպես դպրոցական նախաձեռնությունները՝ բնապահպանական նախագծերից մինչև որոշումների կայացման մեջ ներգրավվածությունը, ամրապնդեցին ներհամայնքային կապերը և հնարավորություն տվեցին աշակերտներին դառնալ ակտիվ փոփոխություններ կատարողներ: Այս տեսակետները վկայում են ծրագրի ազդեցության մասին ոչ միայն ուսումնառության գործընթացում, այլև դրա սահմաններից դուրս՝ խթանելով առաջնորդությունը, տոկունությունը և համագործակցային մշակույթը:
Հետազոտությամբ հաստատվում է, որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ը խորապես ազդել է Հայաստանի կրթական համակարգի վրա՝ աշակերտներին զինելով ակադեմիական կարողություններով, նրանց շարունակական զարգացման համար անհրաժեշտ սոցիալական-հուզական հմտություններով: Թեև անընդհատ կատարելագործման անհրաժեշտություն միշտ կա, ծրագիրը նպաստում է համայնքներում խորաթափանց և կարողունակ առաջնորդների ձևավորմանը՝ խթանելով առաջնորդությունը, համընդհանուր դասարանային մշակույթը և նպաստելով կրթական հավասարության ապահովմանը։
Ապագային նայելով՝ հավատարիմ ենք մնում առաջնորդների նոր սերնդի ձևավորմանը՝ ապահովելով, որ յուրաքանչյուր երեխա, անկախ սոցիալ-տնտեսական իրավիճակից, ունենա սովորելու, աճելու և զարգանալու հավասար հնարավորություն։
Սրտանց երախտագիտություն ենք հայտնում դոկտոր Էրիկ Էսրաիլյանին և Լոս Անջելեսի Կալիֆորնիայի համալսարանի Կրթության և տեղեկատվության դպրոցին այս կարևոր հետազոտության իրականացման համար անհրաժեշտ ֆինանսական աջակցության համար: Նրանց ներդրումը կարևոր է CRESST-ի և «Դասավանդի՛ր, Հայաստան»-ի հզորացման և կրթության մեջ բովանդակալից փոփոխություններ սերմանելու գործում՝ խթանելով աշակերտների և կրթական ոլորտի աշխատողների վերափոխման հնարավորությունները ոչ միայն Հայաստանի ներսում, այլև նրա սահմաններից դուրս:
Տեղեկատվություն CRESST-ի վերաբերյալ
UCLA-ի հարկի ներքո գործող Գնահատման, ստանդարտների և աշակերտների թեստավորման հետազոտությունների ազգային կենտրոնը հանդիսանում է առաջատար հետազոտական կենտրոն, որն իրականացնում է կրթության որակի բարելավմանն ուղղված համապարփակ հետազոտություններ և գնահատումներ։
Through collaborative efforts with the National Center for Research on Evaluation, Standards, and Student Testing (CRESST) at the University of California, Los Angeles (UCLA) School of Education and Information Studies (SEIS), as well as with the Ministry of Education, Science, Culture and Sports (MoESCS), Teach For Armenia has undertaken a comprehensive study spanning 18 months to assess the efficacy of its signature Teacher Leadership Program. Renowned experts, Dr. Li Cai and Dr. Noelle Griffin from CRESST, led the study in educational statistics and evaluation methodologies in cooperation with Teach For Armenia’s leadership team.
The study examined the key research question: “What impact does Teach For Armenia’s approach to teaching have on student leadership, the school, and the community at large?” Specifically, the CRESST team investigated the influence of Teach For Armenia’s Teacher-Leaders on student outcomes, the effect of Teach For Armenia’s teaching practices and engagement, and the impact of Teach For Armenia's Change-Based Learning approach on student leadership development. The study was conducted in two phases across 78 schools in the 2023-2024 school year, with 39 schools carefully selected in collaboration with MoESCS to serve as a control group.
The study revealed that Teach For Armenia significantly improved the academic performance of students for specific subjects, particularly in the Armenian Language, where Grade 5 students outperformed their peers in knowledge-based and application-oriented tasks. While older students faced challenges in critical thinking, Grade 10 students showed notable progress, underscoring the program’s ability to strengthen foundational skills. In the classroom, Teach For Armenia Teacher-Leaders excelled in fostering student engagement through group work, real-world connections, and restorative practices, creating a supportive and inclusive learning environment. Teacher-Leaders also demonstrated a strong ability to tailor instruction to students’ needs, promoting autonomy and collaboration.
Beyond academics, the study underscored Teach For Armenia's outsized strengths in fostering students' leadership competencies. Grades 3-6 and 7-11 students reported a significant growth in managing emotions, stronger reflection skills, teamwork, problem-solving, and a belief in their ability to drive community change. These results prove that a combination of innovative pedagogy, social-emotional support, and leadership development creates lasting change for students, educators, and communities.
The study also highlighted areas for growth that could further strengthen the program’s impact. One key area is enhancing critical thinking skills among older students, as findings suggested that while engagement and leadership development are strong, students would benefit from more opportunities to apply higher-order thinking skills in complex problem-solving scenarios. Another area for improvement is ensuring the consistent implementation of Universal Design for Learning (UDL) practices across classrooms. Through the possibility of continued partnership, Teach For Armenia will eagerly seek the support of UCLA SEIS to further strengthen the program’s instructional practices.
The 40 in-depth interviews with students, Teacher-Leaders and school leaders revealed stories from the classroom and beyond. The students shared how collaborative activities enhanced their leadership, creativity, and confidence, making learning more engaging. The Teacher-Leaders highlighted the role of mentorship, peer collaboration, and innovative teaching methods in shaping their professional growth and improving student engagement. The school leaders emphasized how school initiatives, from environmental projects to decision-making involvement, strengthened local ties and empowered students to become active change-makers. These voices reinforce the program’s impact beyond academics, fostering leadership, resilience, and a culture of collaboration.
The study affirms that Teach For Armenia has profoundly impacted Armenia’s education system, equipping students with the academic, social, and emotional skills they need to thrive. While there’s always room for growth, the program is preparing students to become thoughtful, capable leaders in their communities by fostering leadership, promoting inclusive classrooms, and addressing educational inequities. As we look ahead, we remain dedicated to shaping the next generation of leaders, ensuring every child, regardless of background, has the opportunity to learn, grow, and thrive.
Heartfelt appreciation is extended to Dr. Eric Esrailian and UCLA’s School of Education and Information Studies for their generous financial backing of this pivotal study. Their contribution has been instrumental in empowering CRESST and Teach For Armenia to drive meaningful change in education, fostering transformative prospects for students and educators within Armenia and beyond its borders.
For more details, you can read the extended evaluation report:
CRESST:
The National Center for Research on Evaluation, Standards, and Student Testing (CRESST) at UCLA is a leading research center dedicated to improving the quality of education through rigorous evaluation and assessment.